NE

a negative particle (poet.) with a verb,

1) not;

út þú ne kemr, thou comest not out;

sól þat ne vissi, hvar hún sali átti, the sun knew not, etc.;

2) ne einn, not one;

lifa þeir ne einir þriggja tega manna, not one of those thirty men is left;

ne einu sinni, not once;

preceded by a negation, any = neinn (vórum vér ekki mjök við búnir ne einum úfriði).

* * *

or né, a negative conjunction. The Goth. makes a distinction between ni = A. S. ne, O. H. G. ni; and the compound particle nih, from ni + the suffix uh, O. H. G. noh, Germ. noch, Lat. nec, of which Icel. né is a contr. form; etymologically, therefore, the single particle ought to be written ne and the compound né; but this distinction is not made. The particle ne is not found out of composition except in ancient poetry; it is found as a prefix in the compounds neinn, nekkverr, nema (q. v.), qs. ne-einn, ne-hverr, ne-ifa.

A. The single particle, not:

1. with a verb, sól þat né vissi, máni þat né vissi, stjörnur þat né vissu, Vsp. 5; óð þau né höfðu, 18; löst né vissi, Skv. 3. 5; né fá, Hm. 92; finna né máttu, 46; ek né kunna, 11; né þat máttu, Hým. 4; né sváfu, Þd. 6:—with subj., út þú né komir, Vþm. 7:—ef né, if not, unless, were it not that …; ef þú geldr né værir, Hkv. Hjörv. 20; ef þú sverðs né nytir, Fm. 29:—with a double negation, svá at mér mann-gi mat né bauð, Gm. 2; aptr né komið, 20; ef föður né áttað, Fm. 3; hví né lezkaðu, Ls. 47; né máttuð, Kormak; né hlöðut, Vellekla; þar er hrafn né svalt-a, Ó. H. (in a verse); sofa þeir né máttuð, Gkv. 2. 3:—the negation is understood, niðjar hvöttu Gunnar né náungr annarr, rýnendr né ráðendr, né (nor) þeir er ríkir vóru, Akv. 9,

2. used to begin a verse or sentence in a running narrative, answering to ok (which see A. III); né hamfagrt höldum þótti skáldfé mitt, Ad. 7; né þat máttu, Hým. 2; né hann konu kyssa görði né (nor) …, Skv. 3. 4; né ek þat vilda at mik ver ætti, 35; né djúpakorn drápu, Þd. 10.

II. with an adverb or noun; né sjaldan, not seldom, Fms. xi. 198 (in a verse); né allvel, not over-well, Skv. 1. 49; gumnum hollr né gulli, fond of men not of gold, Hkr. i. (in a verse).

2. but esp. in né einn, not one, none (cp. Early Lat. noenus = ne unus), also not any; lifa þeir né einir, Gkv. 3. 5; né einu sinni, not once, Fms. xi. 13; kvaðsk eigi muna at hann hefði heit strengt né eins, 112; hann lét þá af at eggja konung á né eina herferð, vii. 28; vórum vér ekki mjök við búnir við né einum lífriði, iv. 73; né eina sekð, Grág. i. 136; né eitt úhreint, Stj. 409; allir duldu at né eitt vissi til Hrapps, Nj. 133; eigi finnsk sá né einn, Fas. i. 243; eigi né eins staðar, not anywhere, Stj. 618; eigi vill hann at né einn tortryggi, Hom. (St.); eigi … at ek hafa né eina manns konu tekit, Þorst. Síðu H. 5; hann fyrir-bauð né einum leikmönnum, at …, Bs. i. 702.

3. in composition in ne-kkverr and n-ema, q. v.

B. The compound particle né preceded by a negation, neither … nor, not … nor, as a disjunctive copula between two nouns or sentences; at þú gáir eigi þings né þjóðans mála, Hm. 115; skósmiðr þú verit né skeptismiðr, 127; óð þau né (not) áttu, lá né (neither) læti né (nor) litu góða, Vsp. 18; svefn þú né (not) sefr né (nor) um sakar dæmir, Skv. I. 29; varat harm yðr um likr, né …, 36; vilkat ek mann trauðan né torbænan, 49.

2. in prose; þú skalt þá eigi með örum raufa né sverði slá, Stj. 620; höggormr hefir þar eigi vist né froskr, né ekki (nor any) eitr-kykvendi, 655 xii. 2; má af öngum fremjask né fullkomask, nema biskupi, K. Á. 22; eigi meira né skemra, Fms. xi. 304:—irregular usage, því at eins (only in that case) ferjanda né (nor) festum helganda, nema (if, unless), i. e. neither … nor … unless, Nj. 240.

3. the negation may also be indirect or understood; né sé þess örvænt at hér verði grátr né stynr, Niðrst. 7; fen né forað (= fen eðr forað), Gþl. 382 A; linar lítið dag né nótt, Bs. ii. 49; fár treystisk eld at ríða né yfir stíga, Fas. i. (in a verse); síð muntú hringum ráða né Röðuls-völlum, Hkv. Hjörv. 6, where the negation lies in örvænt, lítið, fár, síð: as also in ironical questions, hvat megi fótr fæti veita, né holdgróin hönd annarri, i. e. what? to which a negative answer is expected.

II. in hvárgi … né, neither … nor; hvárrgi þeirra, Erlingr né féhirðinn, neither of them, E. nor the shepherd, Fr.; hvárngan ykkarn, Hákon né þik, Fb. i. 182:—hvárki … né, neither … nor, hvárki fyrir forboðan né taksetningar, H. E. i. 419; hvárki af dæmum né ástar hirtingum, 677. 6; hvárki gull né jarðir, Skv. 3. 37; hvárki styn né hósta, Nj.; hvárki gott né íllt, and so in countless instances.

III. if the sentence has three or more limbs; hvárki … né … né, neither … nor … nor; or also hvárki … né … eðr, neither … nor … or; thus, lá né læti, né litu góða, Vsp.; fals né flærð eða rangindi, Fms. ix. 330; the former is more emphatic, see hvárrgi B. III.